1. Co to jest zielona herbata?

Herbata jest spożywana w Azji od czasów starożytnych. Marynarze po raz pierwszy przywieźli ją do Anglii w XVII wieku. Obok wody jest to najbardziej rozpowszechniony napój na świecie. Herbata pochodzi od roślin z gatunku herbaty chińskiej (Camellia sinensis). Sposób, w jaki przetwarzane są liście tej rośliny, określa typ wyprodukowanej herbaty.

Uważa się, że wiele możliwych korzyści zdrowotnych zielonej herbaty bierze się z zawartych w niej związków chemicznych nazywanych polifenolami. Polifenole są dużą grupą roślinnych związków chemicznych, do której należą katechiny (antyoksydanty chroniące komórkę przed zniszczeniami dokonanymi przez wolne rodniki).

Katechiny stanowią większość polifenoli w zielonej herbacie. Należą do nich:

  • galusan epigalokatechiny (EGCG),
  • epikatechina (EC),
  • epigalokatechina (EGC),
  • galusan epikatechiny (ECG).

Galusan epigalokatechiny (EGCC) jest najbardziej aktywną i najczęściej badaną katechiną, obecną w zielonej herbacie. W testach laboratoryjnych, badaniach z udziałem zwierząt oraz w badaniach klinicznych wczesnych faz zaobserwowano, że katechina EGCG może wykazywać dużą aktywność w blokowaniu mechanizmów biorących udział we wzroście komórek raka prostaty.

Aby otrzymać zieloną herbatę, liście herbaty smażone są w specjalnego rodzaju patelni, woku, w celu zachowania katechin i utrzymania świeżości. Czarna herbata wytwarzana jest w procesie, który sprawia, że katechiny i inne związki zawarte w liściach utleniają się, co powoduje ciemniejszy kolor napoju. Herbata ulung powstaje z częściowo utlenionych liści.

Niektóre badania sugerują, że zielona herbata może chronić przed chorobami układu krążenia oraz niektórymi typami nowotworów, włącznie z rakiem prostaty. Badania kliniczne zaprojektowane w celu sprawdzenia, czy zielona herbata może być skuteczna w leczeniu chorych na raka prostaty są we wczesnych fazach. Nie istnieją wystarczające dowody naukowe, aby stwierdzić, czy zielona herbata jest skuteczna w leczeniu chorych na raka prostaty.

 

2. W jaki sposób zielona herbata jest podawana lub spożywana?

Zielona herbata może być spożywana w postaci napoju lub przyjmowana jako suplement diety.

 

3. Czy prowadzono badania przedkliniczne (laboratoryjne oraz na zwierzętach) z użyciem zielonej herbaty?

Prowadzono badania laboratoryjne oraz badania z udziałem zwierząt w celu sprawdzenia zastosowania zielonej herbaty w leczeniu raka prostaty.

 

Badania laboratoryjne nad zieloną herbatą wykazały, co następuje:

Dowiedziono, że katechina EGCG blokuje stymulujące działanie androgenu (męski hormon płciowy) na ludzkie komórki raka prostaty, spowalnia ich rozsiew oraz przyśpiesza śmierć komórek.

Komórki raka prostaty poddano działaniu katechiny EGCG lub nanocząsteczkom zawierającym EGCG. Obie substancje hamowały rozsiew komórek i przyśpieszały ich śmierć. Leczenie nanocząsteczkami było bardziej skuteczne przy niższych dawkach, co sugeruje, że ten sposób podawania EGCG może być lepiej przyswajalny dla organizmu oraz może poprawiać przeciwnowotworowe działanie EGCG.

Polifenole zawarte w zielonej herbacie mogą wywoływać efekt przeciwnowotworowy poprzez blokowanie deacetylacji histonów (HDAC), które znajdują się w dużej ilości w komórkach nowotworowych, również w komórkach raka prostaty. Dostarczanie polifenoli zawartych w zielonej herbacie do komórek raka prostaty obniżało aktywność HDAC i powodowało ich śmierć.

 

Badania nad zieloną herbatą na modelach zwierzęcych raka prostaty wykazały, że:

Myszom, którym wszczepiono komórki raka prostaty zachowujące się jak komórki ludzkiego nowotworu, podawano wodę lub wodę z katechinami zielonej herbaty (w ilości odpowiadającej wypijaniu 6 filiżanek zielonej herbaty dziennie przez człowieka). Po upływie 24 tygodni u myszy, którym podawano czystą wodę, rozwinął się rak prostaty, podczas gdy u myszy, które otrzymywały wodę z katechinami zielonej herbaty, zaobserwowano jedynie powstanie stanu przedrakowego (śródnabłonkową neoplazję prostaty − PIN).

Katechina EGCG była badana u myszy, którym wszczepiono komórki raka prostaty i podawano EGCG lub placebo 3 razy na tydzień. Myszy, które dostawały EGCG, miały niższy poziom białek niezbędnych do zaktywowania androgenu w porównaniu do myszy, którym podawano placebo.

W innym badaniu nad katechiną EGCG myszom, którym wszczepiono komórki raka prostaty zachowujące się jak komórki ludzkiego nowotworu, podawano EGCG w wodzie pitnej (w ilości porównywalnej do spożywania 6 filiżanek zielonej herbaty dziennie przez człowieka), zaczynając od 12. lub 26. tygodnia życia. EGCG zapobiegało powstawaniu śródnabłonkowej neoplazji prostaty (PIN) wysokiego stopnia u myszy, które rozpoczęły leczenie w 12. tygodniu życia, ale nie u tych, które rozpoczęły leczenie w 26. tygodniu.

W badaniu nad polifenolami zawartymi w zielonej herbacie myszom w różnym wieku podawano polifenole w wodzie pitnej (w celu efektu w różnych stadiach raka prostaty). Myszy, którym podawano zieloną herbatę, dłużej pozostawały wolne od nawrotu choroby nowotworowej w porównaniu z myszami, które otrzymywały tylko wodę; ponadto więcej korzyści obserwowano u myszy, którym podawano zieloną herbatę wcześniej.

W innym badaniu nad polifenolami w zielonej herbacie myszy karmiono polifenolami doustnie (w ilości porównywalnej do spożywania 6 filiżanek zielonej herbaty dziennie przez człowieka). U myszy, którym podawano polifenole, obserwowano (na podstawie badań z zastosowaniem rezonansu magnetycznego) opóźnienie rozwoju guzów oraz spowolnienie ich wzrostu w porównaniu do myszy, które otrzymywały czystą wodę. Ponadto polifenole przyśpieszały śmierć komórek oraz być może ograniczały rozsiew raka.

Prowadzono badania nad bezpieczeństwem stosowania polifenolu E (wyciąg z zielonej herbaty zawierający mieszankę katechin) u psów, którym podawano różne dawki doustnie. Wyciąg z zielonej herbaty powodował więcej szkodliwych efektów ubocznych u poszczących psów w porównaniu do nakarmionych psów.

Polifenol E badano pod kątem zastosowania w przeciwdziałaniu rozsiewowi raka prostaty. Myszom, którym wszczepiono komórki raka prostaty zachowujące się jak komórki ludzkiego nowotworu, podawano duże dawki polifenolu E. U myszy, które otrzymywały polifenol E, liczba i rozmiar guzów prostaty były znacząco niższe w porównaniu do nieleczonych myszy. W badaniach nad bezpieczeństwem polifenolu E u myszy nie zaobserwowano żadnych szkodliwych efektów ubocznych.

 

4. Czy prowadzono jakiekolwiek badania kliniczne (z udziałem ludzi) nad zieloną herbatą?

Prowadzono badania populacyjne oraz badania kliniczne w celu sprawdzenia, czy zielona herbata może mieć zastosowanie w zapobieganiu rakowi prostaty.

 

Badania populacyjne

Badania populacyjne skupiają się na czynnikach ryzyka oraz sposobach, w jaki można kontrolować choroby w dużych grupach populacji.

Przegląd wielu badań populacyjnych, głównie z Azji, wykazał niejednoznaczne wyniki dotyczące ochronnego działania lub braku wpływu zielonej herbaty na ryzyko raka prostaty. Do powstania tych niejednoznacznych wyników mogło się przyczynić wiele okoliczności, takich jak lokalizacja badania, spożycie tytoniu i alkoholu czy inne różnice w diecie. Nie zaobserwowano wpływu czarnej herbaty na ryzyko raka prostaty.

Generalnie, badania populacyjne sugerują, że zielona herbata może być pomocna w chronieniu prostaty przed nowotworem w populacji azjatyckiej. Umieralność na raka prostaty w Azji jest jedną z najniższych na świecie. Ponieważ na całym świecie, również w Stanach Zjednoczonych, coraz więcej osób pije zieloną herbatę, dalsze badania populacyjne pozwolą na poszerzenie wiedzy dotyczącej ochronnego działania zielonej herbaty lub zawartych w niej katechin w odniesieniu do raka prostaty.

 

Badania kliniczne w zakresie prewencji raka prostaty

W dwóch badaniach klinicznych z randomizacją, obejmujących mężczyzn ze śródnabłonkową neoplazją prostaty wysokiego stopnia (HGPIN), u pacjentów leczonych katechinami zielonej herbaty występowało niższe ryzyko zachorowania w porównaniu do osób, które przyjmowały placebo. Wyniki sugerują, że katechiny zawarte w zielonej herbacie mogą obniżać ryzyko raka prostaty u pacjentów w grupie wysokiego ryzyka.

 

Badania kliniczne w zakresie leczenia chorych na raka prostaty

Badania kliniczne zaprojektowane w celu przetestowania, czy zielona herbata ma zastosowanie w leczeniu chorych raka prostaty wykazały poniższe:

Pacjenci z zaplanowanym radykalnym zabiegiem chirurgicznym pili zieloną herbatę, czarną herbatę lub napój gazowany 5 razy dziennie przez 5 dni. Biodostępne polifenole pochodzące z herbaty znaleziono w próbkach tkanki prostaty pacjentów, którzy pili zieloną lub czarną herbatę. Ponadto komórki raka prostaty, które hodowano z krwią od pacjentów po spożywaniu herbaty rosły i dzieliły się wolniej, niż komórki potraktowane krwią pobraną od pacjentów przed spożywaniem herbaty.

50 chorych, u których planowano radykalny zabieg chirurgiczny, przypisano do grupy przyjmującej polifenol E (800 mg EGCG) lub placebo codziennie przez 3 do 6 tygodni. Pacjenci leczeni polifenolem E mieli niższe stężenie antygenu specyficznego dla prostaty (PSA) oraz insulinopodobnego czynnika wzrostu -1 (białko związane ze wzrostem ryzyka raka prostaty) niż pacjenci, którzy otrzymywali placebo, ale różnice te nie były znaczące. Wyniki sugerują, że możliwe jest przeciwnowotworowe działanie polifenoli zawartych w zielonej herbacie. Potwierdzenie tej tezy wymaga jednak trwających dłużej badań klinicznych.

Pacjentów, u których planowano radykalny zabieg chirurgiczny, przypisano do grupy pijącej codziennie zieloną herbatę, czarną herbatę lub wodę. W tym badaniu jedynie u mężczyzn, którzy pili zieloną herbatę, zaobserwowano niewielki, ale znaczący spadek stężenia PSA.

Niewielkiej grupie pacjentów chorych na hormonoopornego raka prostaty podawano przez 5 miesięcy kapsułki z wyciągiem z zielonej herbaty (375 mg polifenoli dziennie). W badaniu zaobserwowano, że zielona herbata była dobrze tolerowana przez większość pacjentów, u żadnego z nich jednak nie zaobserwowano istotnego obniżenia stężenia PSA, a u 19 stwierdzono progresję choroby w ciągu od 1 do 5 miesięcy.

Chorzy na niezależnego od androgenów raka prostaty z przerzutami do innych części ciała, spożywali sproszkowany wyciąg z zielonej herbaty (6 g na dzień przez 4 miesiące). Spośród 42 pacjentów, u jednego zaobserwowano znaczące obniżenie poziomu PSA, nie trwało ono jednak dłużej niż 2 miesiące. Wyciąg z zielonej herbaty był dobrze tolerowany przez większość pacjentów, zgłoszono jednak 6 poważnych działań niepożądanych, takich jak bezsenność, splątanie oraz zmęczenie. Wyniki badania sugerują, że wyciąg z zielonej herbaty może przynosić ograniczone korzyści u chorych na zaawansowanego raka prostaty.

 

5. Czy zgłaszano jakiekolwiek efekty uboczne związane ze stosowaniem zielonej herbaty?

W badaniach klinicznych I i II fazy zaobserwowano, że katechina EGCG w dawce do 1000 mg dziennie, podawanej przez rok jest przyswajana i używana przez organizm, powodując niewiele efektów ubocznych. W badaniu, w którym chorzy na lite nowotwory przyjmowali wyciąg z zielonej herbaty doustnie, określono, że bezpieczna dawka równa się 7–8 filiżankom (120 ml na filiżankę) herbaty 3 razy dziennie przez 6 miesięcy. Zaobserwowano, że efekty uboczne związane były z kofeiną, a nie z katechiną EGCG.

Cztery badania I fazy nad polifenolem E w pojedynczych lub wielu dawkach prowadzono wśród zdrowych wolontariuszy. Podawany w różnych dawkach polifenol E był dobrze tolerowany. Efekty uboczne na ogół miały łagodny charakter, nie zgłaszano poważnych działań niepożądanych. Najczęściej zgłaszane działania obejmowały bóle głowy, nudności, ból brzucha, biegunkę, nieżyt żołądka, zawroty głowy i osłabienie. Niepożądane reakcje ze strony układu pokarmowego były łagodne i występowały najczęściej u pacjentów przyjmujących leki na pusty żołądek oraz w wyższych dawkach.

W obejmujących chorych na raka prostaty badaniach nad bezpieczeństwem, krótkotrwałe spożywanie zielonej herbaty przez okres do 90 dni było dobrze tolerowane. W jednym z badań po spożyciu zielonej herbaty najczęściej sygnalizowano dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Objawy te były łagodne z wyjątkiem dwóch zgłoszeń poważnego jadłowstrętu i umiarkowanych problemów z oddychaniem.

Badania kliniczne dostarczyły informacji na temat bezpieczeństwa długotrwałego używania składników zielonej herbaty w celu zapobiegania rakowi prostaty. W amerykańskim badaniu klinicznym mężczyźni w grupie ryzyka raka prostaty przez rok przyjmowali 400 mg polifenolu E lub placebo. Więcej możliwych efektów ubocznych zgłaszano w grupie otrzymującej polifenol E niż w grupie przyjmującej placebo.

Wydział ds. leków onkologicznych amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) zaleca pacjentom uczestniczącym w badaniach klinicznych przyjmowanie polifenolu E wraz z pożywieniem oraz badanie funkcji wątroby podczas terapii.

W ostatnich latach odnotowano kilka przypadków uszkodzenia wątroby związanych z różnymi rodzajami oraz dawkiami wyciągu z zielonej herbaty, przyjmowanego doustnie. Większość z nich obserwowano wśród osób zażywających wyciąg z zielonej herbaty w celu zmniejszenia masy ciała. Większość pacjentów wróciła do zdrowia w 4 miesiące od zaprzestania przyjmowania wyciągu z zielonej herbaty, ale u jednej kobiety zgłoszono ostrą niewydolność wątroby, która później wymagała jej przeszczepienia. Lekarze doszli do wniosku, że powikłanie to prawdopodobnie zostało spowodowane przyjmowaniem sprzedawanych bez recepty, zawierających wyciąg z zielonej herbaty kapsułek w celu zmniejszenia masy ciała.

 

6. Czy amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) została zarejestrowała zieloną herbatę we wskazaniu w ramach leczenia onkologicznego w Stanach Zjednoczonych?

Zielona herbata nie została zarejestrowana przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) we wskazaniu do leczenia nowotworów lub jakiejkolwiek innej choroby.

Zielona herbata dostępna jest w Stanach Zjednoczonych w produktach spożywczych oraz jako suplement diety. Suplementy diety są produktami, które w założeniu mają uzupełniać dietę. Nie są to leki i nie mają one zapobiegać chorobom, ani ich leczyć. Producent jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo produktu oraz za to, aby etykieta zawierała prawdziwe informacje i nie wprowadzała w błąd. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) nie rejestruje suplementów diety i nie określa ich bezpieczeństwa ani skuteczności, zanim trafią one do sprzedaży.


Zmodyfikowano za: