Newsletter PLWzR Onkoserwis Lipiec 2022
1. Jakość diety opartej o produkty roślinne wpływa na ryzyko rozwoju raka piersi
Francuscy badacze przeprowadzili prospektywne badanie kohortowe, oceniające wpływ różnych diet opartych o produkty roślinne na ryzyko rozwoju raka piersi. Obserwacji poddano 65,5 tys. kobiet. Na podstawie wypełnionych ankiet chore przydzielano do grupy stosującej dietę głównie roślinną lub mięsną. Dalsza analiza dotyczyła jakości diety opartej o produkty roślinne. Osoby przydzielone do diety wysokiej jakości spożywały głównie ziarna, owoce, warzywa, rośliny strączkowe, tłuszcze ro-ślinne, kawę i herbatę. Dieta niskiej jakości zawierała głównie soki owocowe, ziemniaki, przetworzone ziarna i napoje słodzone sztucznymi słodzikami. W trakcie 21-letniej obserwacji u 3.968 kobiet rozpo-znano raka piersi. Dieta roślinna wysokiej jakości obniżała ryzyko zachowania na nowotwór o 14%, natomiast dieta niskiej jakości podwyższała je o 20%.
2. Czy liczba godzin snu wpływa na ryzyko rozwoju nowotworów?
Zagadnienie optymalnej liczby godzin snu jest przedmiotem licznych badań, ale wciąż pozostaje bez jednoznacznej odpowiedzi. Trzy meta-analizy z lat 2016-2019 przeprowadzone w Azji wykazały wzrost ryzyka rozwoju nowotworów wraz z rosnącą liczbą godzin snu. Inne badanie, przeprowadzone w Azji w 2018 roku, przyniosło odwrotne wyniki, wskazując na 36% wzrost zachorowania u osób śpiących krótko. Najnowsza publikacja z International Journal of Cancer oparta jest na analizie da-nych ponad 270 tys. osób. Podczas obserwacji trwającej 5,9 milionów osobo-lat 40751 osób zacho-rowało na nowotwór, a 18.323 zmarły z tego powodu. W analizie wieloczynnikowej wykazano, że kobiety śpiące ponad 10 godzin na dobę miały o 19% większe ryzyko zachorowania na raka, w po-równaniu do kobiet śpiących nie więcej niż 7 godzin. Tak długi sen wiązał się również z wyższym ry-zykiem zgonu z powodu nowotworu zarówno u kobiet (hazard ratio [HR] 1.44), jak i u mężczyzn (HR 1.18). Większe ryzyko zgonu z powodu raka występowało również u kobiet po menopauzie, śpiących mniej niż pięć godzin dziennie (HR 1,15).
3. Nowe metody diagnostyczne i terapie nadzieją dla chorych na raka piersi
Podczas tegorocznego kongresu American Society of Clinical Oncology przedstawiono wyniki analizy oceniającej wpływ nowoczesnych metod diagnostyki i leczenia raka piersi na prognozowaną umieral-ność. Wykorzystując cztery modele z Cancer Intervention and Surveillance Modeling Network (CI-SNET) oszacowano umieralność z powodu raka piersi w latach 2000-2017. Wyniki porównano z da-nymi z trzech badań klinicznych. Badania przesiewowe oraz nowe leki zmniejszyły umieralność z powodu raka piersi, w stosunku do prognozowanej z 39,5% w roku 2000 do 56,5% w roku 2017. Największy spadek (o 69,5%) wystąpił u kobiet chorych na ER(+)/Her2(+) raka piersi, a najmniejszy u chorych na raka trójujemnego. Mammografia zmniejszyła umieralność o 25-50%. Najmniejszy spadek obserwowano w grupie chorych na raka piersi ER+/Her2+, a największy u chorych na raka trójujem-nego. Spadek umieralności względem prognoz u chorych leczonych z powodu wczesnego raka piersi, wzrósł z 35,8% w 2000 roku do 48,2% w 2017 roku. Oszacowano, że postęp w leczeniu rozsianego raka związany jest ze zmniejszeniem ogólnej umieralności o 20%. Średni czas przeżycia całkowitego od stwierdzenia rozsiewu wzrósł w grupach ER(+)/Her2(-), potrójnie ujemnej, ER+/Her2+, ER-/Her2+ odpowiednio z 1,7 do 3,5 roku, z 1 do 1,2 roku, z 1,7 do 4 lat oraz z 1,6 do 3,3 lat. W całej populacji średni czas przeżycia całkowitego od rozpoznania przerzutów do zgonu prawie się podwoił (z 1,48 w 2000 roku do 2,8 w 2017 roku).
4. Wysokość wydatków na opiekę onkologiczną nie wpływa na umieralność z powodu nowotworów
Według analizy opublikowanej w JAMA Health Forum nie ma zależności pomiędzy wysokością finan-sowania opieki onkologicznej a umieralnością. Wydatki na opiekę onkologiczną są w Stanach Zjedno-czonych dwukrotnie wyższe niż w przeciętnym kraju o wysokich dochodach. Wskaźniki umieralności z powodu nowotworów są jednak w USA tylko nieznacznie lepsze niż wartość średnia. W cytowanym badaniu porównano wydatki na opiekę onkologiczną ze wskaźnikami umieralności na nowotwory w 22 z 34 krajów o wysokich dochodach. Mediana wydatków na mieszkańca wyniosła w tych krajach 296 dolarów, w porównaniu do 584 dolarów w USA. Mediana umieralności we wszystkich analizo-wanych krajach wyniosła 91,4/100 000 osób, a w USA 86,3/100 000. Najniższa umieralność wystę-powała w Korei (75,5/100 000), a najwyższa w Danii (113,7/100 000). Sześć krajów - Australia, Finlandia, Islandia, Japonia, Korea i Szwajcaria wydaje na opiekę onkologiczną mniej niż USA, osią-gając lepsze wyniki leczenia.
5. Spożywanie nawet niewielkich ilości alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory dróg żółciowych i wątroby u osób ze stanami przedcukrzycowymi i cukrzycą
Koreańscy badacze poddali analizie dane ponad 9,5 mln ludzi, aby ocenić wpływ spożycia alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów dróg żółciowych i wątroby. Chorych monitorowano od 2009 do 2018 roku. U 21.079 chorych rozpoznano raka dróg żółciowych lub wątroby. Okazało się, że niewielkie lub średnie spożycie alkoholu u osób ze stanami przedcukrzycowymi i cukrzycą zwiększało ryzyko roz-woju nowotworów dróg żółciowych (skorygowane ryzyko względne [aHR] odpowiednio 1.20 i 1.58,) i raka pęcherzyka żółciowego (aHR 1.18 i 1.45). Spożycie alkoholu nie zwiększało ryzyka zachoro-wania na nowotwory u osób z prawidłowym stężeniem glukozy. Spożywanie alkoholu w znacznych ilościach zwiększało ryzyko rozwoju raka dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego u osób z cukrzy-cą (odpowiednio: aHR, 2.04 i 1.65; dla obu p < 0.001) i stanami przedcukrzycowymi (p < 0.001).
6. Paracetamol może zmniejszać skuteczność immunoterapii
Paracetamol jest powszechnie stosowanym lekiem przeciwbólowym, u chorych na nowotwory często łączonym z silniejszymi analgetykami. W badaniu zaprezentowanym na tegorocznym kongresie Ame-rykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej sprawdzono, czy paracetamol wpływa na wyniki im-munoterapii inhibitorami punktów kontrolnych. W tym celu poddano analizie próbki krwi na obecno-ści paracetamolu u ponad 628 chorych na raka z trzech badań klinicznych, w których stosowano inhi-bitory punktów kontrolnych. Zauważono, że osoby stosujące paracetamol miały o 43% krótszy czas wolny od progresji nowotworu oraz o 78% krótszy czas przeżycia niż chorzy niestosujący leku. Wy-nika to prawdopodobnie z osłabiania przez paracetamol odpowiedzi T-komórkowej indukowanej im-munoterapią. Autorzy pracy podkreślają konieczność dalszych badań nad wpływem paracetamolu na odpowiedź organizmu na immunoterapię, zalecając jednocześnie ostrożne stosowanie tego leku u cho-rych leczonych inhibitorami punktów kontrolnych.
7. Ćwiczenia fizyczne poprawiają rokowanie u chorych na raka trzustki
Regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ćwiczenia aerobowe, zmniejszają ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworów. W artykule opublikowanym na portalu Cancer Cell sprawdzono, czy wykonywanie ćwiczeń aerobowych wpływa na rokowanie w raku gruczołowym trzustki. Ćwiczenia aerobowe to ćwiczenia o dużej intensywności między innymi bieganie, jazda na rowerze, pływanie czy skakanie na skakance. W badaniu porównano pooperacyjne preparaty histopa-tologiczne nowotworów trzustki chorych wykonujących ćwiczenia aerobowe przed zabiegiem opera-cyjnym oraz chorych niećwiczących. U pacjentów wykonujących ćwiczenia stwierdzono wyższy od-setek limfocytów T CD8 w guzie oraz lepsze przeżycia całkowite. Teza postawiona w pracy wymaga potwierdzenia w prospektywnych badaniach na większej liczbie chorych.
8. Suplementacja witaminy D3, kwasów tłuszczowych omega 3 i regularna aktywność fizyczna zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów
Ryzyko chorób nowotworowych wzrasta wraz z wiekiem. Wiadomo, że niepalenie papierosów i uni-kanie nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów, jednak nie ma skutecznych metod ich zapobiegania. W międzynarodowym badaniu DO-HEALTH study 2.157 zdrowych ochotników po 70. roku życia przydzielano losowo do kilku grup. U części osób zastoso-wano suplementację witaminą D3, u części kwasów tłuszczowych omega 3, część wykonywała proste ćwiczenia fizyczne w domu, a jeszcze inne stosowały kilka z tych metod jednocześnie. W czasie trwania badania wykryto łącznie 81 nowotworów. Wykazano, że stosowanie potrójnej kombinacji: su-plementacji witaminą D3 w dawce 2000 IU/dziennie, kwasów tłuszczowych omega 3 w dawce 1 g/dziennie oraz wykonywanie prostych ćwiczeń fizycznych w domu przez osoby po 70. roku życia zmniejszało ryzyko zachorowania na raka o 61%.
Wyniki badania należy interpretować z ostrożnością, gdyż było ono zaprojektowane do oceny wpływu powyższych interwencji na wartość ciśnienia tętniczego, ryzyko złamań i zaburzeń poznawczych u osób po 70. roku życia. Badanie nie wykazało tych efektów.
9. Obecność krążącego DNA nowotworu u chorych po leczeniu operacyjnym z powodu raka jelita grubego może ułatwić ich kwalifikację do uzupełniającej chemioterapii
Uzupełniająca chemioterapia po leczeniu operacyjnym ma na celu zmniejszenie ryzyka nawrotu no-wotworu. Nie wiadomo, którzy chorzy po leczeniu operacyjnym z powodu raka jelita grubego w II stopniu zaawansowania odniosą korzyść z uzupełniającej chemioterapii. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie The New England Journal of Medicine sprawdzono, czy obecność krążącego DNA nowotworu (ctDNA) we krwi chorych na raka jelita grubego w II stopniu zaawansowania po leczeniu operacyjnym może być przydatne w ich kwalifikacji do uzupełniającej chemioterapii. 455 chorych po leczeniu operacyjnym przydzielono do dwóch grup. W pierwszej uzupełniającą chemioterapię stoso-wano wyłącznie u chorych z obecnością ctDNA w 4 lub 7 tygodniu po zabiegu. Druga grupa otrzy-mywała chemioterapię według obecnie obowiązujących standardów. Chorzy, u których oznaczano ctDNA rzadziej otrzymywali chemioterapię w porównaniu do chorych leczonych standardowo (odpo-wiednio 15% i 28%). Po dwuletniej obserwacji w obu grupach nie zauważono istotnych różnic w cza-sie wolnym od nawrotu choroby. Wyniki badania pokazują, że w przyszłości u części chorych po le-czeniu operacyjnym z powodu raka jelita grubego będzie można zrezygnować z uzupełniającej che-mioterapii, co pozwoli uniknąć licznych niepożądanych działań tego leczenia.
10. Otyłość i zespół metaboliczny zwiększają ryzyko raka jelita grubego przed 50. rokiem życia
Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego zaleca się u zdrowych osób po 50. roku życia. Od kilku lat, z powodu wzrastającej liczby raków jelita grubego u osób przed 50. rokiem życia, toczą się dyskusje nad obniżeniem tego wieku. W badaniu przeprowadzonym w Korei Południowej w latach 2009-2010 zebrano od ponad 9 milionów osób dane dotyczące ich wieku, płci, wartości BMI, obwodu talii oraz ciśnienia tętniczego. W trakcie dziewięcioletniej obserwacji rozpoznano ponad 65 tysięcy przypadków raka jelita grubego, w tym ponad 8 tysięcy u osób przed 50. rokiem życia. Wykazano, że zespół metaboliczny oraz otyłość wiązały się z większym ryzykiem rozwoju raka jelita grubego przed 50. rokiem życia. Zauważono także, że ryzyko rozwoju raka jelita grubego wzrastało wraz z liczbą cech zespołu metabolicznego.