Newsletter PLWzR Onkoserwis Czerwiec  2022

punkt1. Zaprzestanie palenia papierosów poprawia rokowanie u chorych na raka płuca

Palenie papierosów jest głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka płuca. W czasopiśmie Journal of Thoracic Oncology opublikowano metaanalizę oceniającą wpływ zaprzestania palenia papierosów u chorych na raka płuca. Analizie poddano 21 badań opublikowanych w latach 1980-2019, w których łącznie uczestniczyło 15 tysięcy chorych, w tym 5315 chorych na raka niedrobnokomórkowego, 5311 na raka drobnokomórkowego i 4490 na raka płuca o nieokreślonym typie lub na dwa rodzaje raka płuca. Zauważono, że w porównaniu do osób, które kontynuowały palenie papierosów, zaprzestanie palenia po rozpoznaniu raka płuca zwiększało o 23% całkowite przeżycia u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca oraz o 25% u chorych na drobnokomórkowego raka płuca. Autorzy pracy podkreślają, że kontynuowanie palenia papierosów po rozpoznaniu raka płuca nie tylko zwiększa ryzyko rozwoju drugiego pierwotnego nowotworu, ale również pogarsza tolerancję leczenia onkologicznego. Warto zatem pamiętać o zachęcaniu chorych na raka płuca do zaprzestania palenia papierosów oraz zapewnieniu im właściwego wsparcia w wyjściu z nałogu.

www.jto.org/article

punkt2. Ryzyko zgonu z powodu nowego nowotworu wyższe u młodych osób po leczeniu onkologicznym

W czasopiśmie Journal of the National Cancer Institute opublikowano badanie oceniające ryzyko zachorowania na drugi pierwotny nowotwór u nastolatków i młodych dorosłych po wyleczeniu z nowotworu. Poddano analizie dane ponad 170 tysięcy osób w wieku 15-39 lat co najmniej 5 lat po wyleczeniu z nowotworu. W czasie obserwacji trwającej średnio 14,6 lat rozpoznano 13420 pierwotnych nowotworów oraz odnotowano 5008 zgonów z ich powodu. Stwierdzono, że osoby, które w przeszłości przebyły leczenie onkologiczne mają o 25% wyższe ryzyko zachorowania na drugi nowotwór niż ich rówieśnicy, którzy nigdy nie byli leczeni z powodu nowotworu. Dodatkowo wykazano, że ryzyko zgonu z powodu drugiego nowotworu jest o 84% wyższe niż ryzyko dla populacji ogólnej. Autorzy badania podkreślają konieczność objęcia ozdrowieńców ścisłym nadzorem onkologicznym celem wczesnego wykrycia ewentualnego drugiego nowotworu.

academic.oup.com/jnci

punkt3. Nowotwór wykryty u rodzica ma niszczące skutki dla dziecka

Choroba nowotworowa, mimo że dotyka pojedynczą osobę, ma niekorzystny wpływ na życie całej rodziny. Osobami szczególnie narażonymi na negatywne skutki nowotworu są dzieci rodziców, którzy otrzymują leczone onkologiczne. W badaniu opublikowanym w JAMA Pediatrics porównano wyniki w nauce i problemy zdrowotne 1232 dzieci chorego na nowotwór rodzica do ponad 33 tysięcy dzieci zdrowych rodziców. Zauważono, że dzieci chorego na nowotwór mają o 33% więcej nieobecności w szkole oraz o 60% rzadziej korzystają z odpowiedniej pomocy medycznej niż ich rówieśnicy. Dzieci te miały również o 60% wyższe ryzyko problemów psychicznych, takich jak depresja, poczucie smutku czy nadmierna płaczliwość, oraz o 60% wyższe ryzyko problemów z wykonywaniem swoich obowiązków i odrabianiem zadań domowych. Wyniki te wskazują na konieczność objęcia dzieci rodziców leczących się onkologicznie większą opieką w szkole, a w razie konieczności również opieką psychologiczną.

jamanetwork.com/journals/jamaoncology

punkt4. Młode osoby po udarze mózgu mają wyższe ryzyko rozwoju nowotworu

Udar mózgu jest chorobą występującą głównie u osób starszych, jednak 10% udarów występuje u osób młodych (przed 50. rokiem życia). W ostatnich latach zauważono wzrost liczby udarów mózgu u młodych osób, podczas gdy liczba udarów u starszych osób pozostaje na tym samym poziomie. Przyczyny udaru nie udaje się ustalić u około 1/3 młodych osób. W badaniu przedstawionym na tegorocznej European Stroke Organisation Conference sprawdzono, czy wystąpienie udaru mózgu ma wpływ na ryzyko rozwoju nowotworu. W tym celu w holenderskiej bazie danych chorych na nowotwory zidentyfikowano ponad 27,5 tysiąca osób między 15. a 49. rokiem życia, które w przeszłości przebyły udar mózgu oraz ponad 362,5 tysiąca osób z udarem po 50. roku życia. Ryzyko wystąpienia nowotworu po wystąpieniu udaru mózgu w młodszej grupie po 10 latach obserwacji wynosiło 3,7%, a w grupie starszej 8,5%. Wyniki te porównano do dopasowanej wiekowo populacji osób zdrowych. Zauważono, że osoby z udarem niedokrwiennym mózgu przed 50. rokiem życia miały 2,6 razy wyższe ryzyko nowotworu niż ich zdrowi rówieśnicy, a osoby z udarem krwotocznym aż 5,4 razy wyższe. Osoby po 50. roku życia miały jedynie 1,2 raza większe ryzyko rozwoju nowotworu po wystąpieniu udaru mózgu. Najwyższe ryzyko rozpoznania nowotworu występowało przez pierwsze dwa lata od udaru.

www.medscape.com

punkt5. Czy rak gruczołu krokowego o niskim stopniu złośliwości powinien być nazywany nowotworem?

Rak gruczołu krokowego z cechą Gleason 6 (niski stopień złośliwości nowotworu) stanowi w Stanach Zjednoczonych około połowę rozpoznawanych przypadków nowotworów tego narządu. Ryzyko wystąpienia przerzutów odległych u chorych w tej grupie nie przekracza 1%, a ryzyko zgonu z powodu nowotworu w przeciągu 15 lat od rozpoznania jest bliskie zeru. We wczesnym stopniu zaawansowania proponuje się aktywną obserwację. Polega ona na ścisłym nadzorze onkologicznym bez aktywnego leczenia, z obserwacją w kierunku ewentualnego postępu nowotworu. Część chorych na wczesnego raka gruczołu krokowego, z powodu niepokoju, decyduje się jednak na leczenie chirurgiczne lub radioterapię. Metody te obarczone są ryzykiem wystąpienia powikłań, np. nietrzymania moczu czy impotencji, a zysk z ich zastosowania w tak mało złośliwym nowotworze jest wątpliwy. Wielodyscyplinarna grupa ekspertów w publikacji w Journal of Clinical Oncology zaproponowała nienazywanie raka gruczołu krokowego z cechą Gleason 6 nowotworem. Zmiana w nazewnictwie ma spowodować zmniejszenie niepokoju chorych, pozwalające na uniknięcie niepotrzebnego leczenia. Podobnie postąpiono we wczesnych nowotworach i stanach przednowotworowych szyjki macicy, pęcherza moczowego i tarczycy. Przeciwnicy propozycji uważają, że uniknięcie słowa „nowotwór” zwiększy odsetek chorych przerywających aktywną obserwację, co może spowodować przeoczenie progresji raka i najlepszego momentu rozpoczęcia leczenia. W opinii patomorfologów 6. stopień złośliwości nowotworu nie wyklucza towarzyszących ognisk o wyższym stopniu złośliwości, ponieważ ocena dotyczy tylko wycinków pobranych w trakcie biopsji, a nie całego narządu. Komentatorzy artykułu zamiast zmian nazewnictwa proponują lepszą edukację chorych i ich rodzin.

ascopubs.org

punkt6. Wpływ spożywania warzyw i czerwonego mięsa na ryzyko rozwoju nowotworów

Podczas tegorocznego spotkania American Association for Cancer Research (AACR) przedstawiono wyniki dwóch badań oceniających wpływ spożywania mięsa i warzyw na ryzyko rozwoju nowotworów. W pierwszym badaniu, przeprowadzonym w Iranie, analizie poddano dane ponad 50 tys. osób w wieku 40-75 lat. Przeciętne dzienne spożycie białego i czerwonego mięsa deklarowane przez uczestników badania wyniosło odpowiednio 72,1 g i 18,4 g. W trakcie 12-letniej obserwacji raka przełyku (nowotwór endemiczny w tym rejonie geograficznym) rozpoznano u 369 osób, a raka żołądka u 368. Spożywanie czerwonego mięsa zwiększało ryzyko rozwoju raka przełyku u kobiet (iloraz ryzyka 1,13) oraz raka żołądka w całej populacji (iloraz ryzyka 1,08). Osoby z grupy spożywającej najwięcej czerwonego mięsa miały, w porównaniu z osobami o najniższym spożyciu, około 25% większe ryzyko rozwoju raka żołądka. W drugim badaniu, obejmującym 470 tys. osób, podczas 15-letniej obserwacji u 899 rozwinął się rak wątroby, a 934 zmarło z powodu przewlekłej niewydolności tego narządu. Mediana dziennego spożycia warzyw wynosiła od 1 do 3,7 szklanek (1 szklanka = 225 g). Osoby spożywające najwięcej warzyw miały o jedną trzecią mniejsze ryzyko rozwoju nowotworu wątroby (iloraz ryzyka 0,66, p<0,01). Warzywami o największym potencjale przeciwnowotworowym były marchew, sałata, rośliny strączkowe oraz warzywa kapustne (brokuł, kalafior). Ich spożywanie zmniejszało również ryzyko zgonu z powodu przewlekłej niewydolności wątroby (iloraz ryzyka 0,60, p<0,01). Zwiększenie dziennej porcji warzyw o 1 szklankę zmniejsza ryzyko zachorowania na raka wątrobowokomórkowego oraz zgonu z powodu niewydolności wątroby o 20%. Nie wykazano związku pomiędzy spożyciem owoców a rozwojem chorób wątroby.

www.abstractsonline.com/pp8/#!/10517/presentation/13444

www.abstractsonline.com/pp8/#!/10517/presentation/13442

punkt7. Leczenie oszczędzające raka piersi mniej traumatyzujące niż amputacja

W leczeniu wczesnego raka piersi stosuje się amputację lub operację oszczędzającą (breast conserving surgery, BCS), polegającą na wycięciu fragmentu piersi z guzem, z pooperacyjną radioterapią. Amerykańscy badacze ocenili jakość życia chorych poddanych tym zabiegom po 10 latach. Do analizy włączono 647 kobiet - 291 z amputacją i jednoczasową rekonstrukcją i 356 z BCS i radioterapią. Amputacje przeprowadzano częściej wśród kobiet rasy białej, młodszych, z przerzutami do węzłów chłonnych, z dużym guzem, obustronnym rakiem piersi, otrzymujących chemioterapię oraz o wyższym statusie ekonomicznym. Pierwszorzędowym punktem końcowym było ogólne zadowolenie z piersi. Oceniono również samopoczucie fizyczne, seksualne oraz psychosocjalne. Kobiety poddane amputacji miały gorsze samopoczucie w aspekcie seksualnym i psychosocjalnym. Nie odnotowano różnic pomiędzy grupami w pozostałych ocenianych parametrach.

jamanetwork.com/journals/jamasurgery

punkt8. Wcześniejsza kolonoskopia zmniejsza ryzyko rozwoju raka jelita grubego

W 2018 roku American Cancer Society zaleciło rozpoczynanie badań skriningowych w kierunku raka jelita grubego u osób o przeciętnym ryzyku zachorowania, od 45., a nie od 50. r.ż. Zmiana zaleceń oparta była na symulacjach matematycznych. W JAMA Oncology opublikowano wyniki badania potwierdzającego te wyliczenia. Analizie poddano ponad 110 tys. kobiet w wieku 26-46 lat. W ciągu 26 lat obserwacji rozpoznano 519 przypadków raka jelita grubego. W wieloczynnikowej analizie iloraz ryzyka rozwoju nowotworu dla kobiet rozpoczynających diagnostykę w wieku 45, 45-49, 50-54 i powyżej 50. lat wyniósł odpowiednio 0,37, 0,43, 0,47, 0,46. Wykonanie kolonoskopii w wieku 45-49 lat zmniejszało szacowaną liczbę zachorowań na nowotwory jelita grubego o 70 na 100 tys. osób, w porównaniu do skriningu rozpoczynanego w wieku 51-54 lat. Dodatkowej analizie poddano 299 chorych na raka jelita grubego w młodym wieku. Wykonanie kolonoskopii przed 45. r.ż. zmniejszało ryzyko rozwoju nowotworu przed 55 r.ż. o 55% (HR 0,45). Wcześniejsze rozpoczęcie badań skriningowych nie zmniejszało jednak umieralności z powodu nowotworu.

jamanetwork.com/journals/jamaoncology

punkt9. Mrówki potrafią rozpoznać nowotwór

Produkty metabolizmu komórek nowotworowych charakteryzują się określonym zapachem. Jest on zbyt mało intensywny dla człowieka, ale wyczuwalny dla zwierząt. Wielokrotnie wykazywano możliwość rozpoznawania nowotworów przez psy czy myszy. Francuscy badacze postanowili sprawdzić czy taką umiejętność posiadają również mrówki. Jako trening, kolonii mrówek prezentowano zdrowe komórki i komórki raka piersi. Szalka z komórkami nowotworowymi zawierała dodatkowo cukier, aby skojarzyć zapach raka z nagrodą. Po zakończeniu szkolenia przeprowadzano test. Mrówkom prezentowano komórki nowotworu i nową, dotychczas nieznaną zdrową tkankę. Szkolone zwierzęta spędzały zdecydowanie więcej czasu w pobliżu znanego zapachu, wskazując na raka piersi. Uczenie psów rozpoznawania nowotworów przebiega w identyczny sposób, ale wymaga wielu miesięcy treningów i licznych testów, co jest kosztochłonne. W przypadku mrówek F. Fusca wystarczyły tylko 3 treningi.

www.cell.com/iscience

punkt10. Fundacja Polska Liga walki z Rakiem zaprasza na webinarium dla pacjentów "Ciąża po raku"

Ponieważ liczba zachorowań na nowotwory rośnie także wśród osób w wieku rozrodczym, jednym z elementów opieki onkologicznej jest zabezpieczenie płodności. Serdecznie zapraszamy na webinar poświęconym metodom zabezpieczenia płodności. Specjaliści w swoich dziedzinach przedstawią wiadomości w sposób przystępny oraz zrozumiały! Ciąża po leczeniu choroby nowotworowej jest nadal tematem tabu. Zaproponowany przez nas webinar walczy ze stereotypami, a specjaliści w sposób przystępny i zrozumiały przedstawią informację na temat bezpieczeństwa i możliwości zajścia w ciążę przez chore onkologiczne!

Termin: 21.06.22 godz. 18.00

Więcej informacji o webinarze na:

www.facebook.com/polskaligawalkizrakiem