punkt 1. Z powodu epidemii niepokojąco spadła liczba badań przesiewowych i kontrolnych u chorych na nowotwory

Według amerykańskiego raportu IQVIA Institute for Human Data Science (baza danych obejmuje ponad 200 milionów osób) w Stanach Zjednoczonych w pierwszych tygodniach kwietnia zlecono 90% mniej przesiewowej kolonoskopii w porównaniu do średniej z lutego. Podobne spadki odnotowano w odniesieniu do mammografii (87% mniej zleceń), cytologii (83% mniej), oznaczeń antygenu PSA (60% mniej) i niskodawkowej tomografii komputerowej klatki piersiowej (spadek o 39%). Według raportu o 20% spadła liczba kontaktów chorych z onkologami, przy czym odsetek ten był zależny od typu nowotworu. Nie odnotowano zmian u chorych na nowotwory agresywne lub zaawansowane. Liczba wizyt lekarskich chorych na nowotwory skóry i gruczołu krokowego spadła w marcu o 20-50%.

www.iqvia.com

punkt 2. Trwająca epidemia mogła spowodować w USA opóźnienie w rozpoznaniu nowotworu u 80 tys. chorych

Wg raportu IQVIA Institute for Human Data Science liczba badań przesiewowych i kontrolnych wykonywanych na początku kwietnia w USA w nowotworach piersi, gruczołu krokowego, jelita grubego, szyjki macicy i płuca spadła o 39-90% (w odniesieniu do średniej z lutego). Na podstawie dotychczasowych wskaźników dodatnich wyników może się to przełożyć na brak lub opóźnienie rozpoznania 36.000 nowotworów piersi, 450 nowotworów płuc, 2.500 raków szyjki macicy, 18.800 raków jelita grubego i 22.600 nowotworów gruczołu krokowego w czasie od marca do czerwca. Według autorów raportu w tym trzymiesięcznym okresie dojdzie do odwołania lub przesunięcia 22 milionów badań diagnostycznych.

www.mdedge.com/hematology-oncology

punkt 3. Mężczyźni w trakcie hormonoterapii z powodu raka gruczołu krokowego rzadziej chorują na COVID-19

Terapia antyandrogenowa (ADT, androgen deprivation therapy) jest powszechnie stosowana w pierwszej linii leczenia rozsianego raka gruczołu krokowego. Leczenie to powoduje zablokowanie wytwarzania testosteronu, a w konsekwencji zahamowanie wzrostu raka gruczołu krokowego, który jest nowotworem hormonozależnym. W czasopiśmie Annals of Oncology opublikowano badanie, które wskazuje, że ADT może być korzystna dla przebiegu COVID-19. W pracy przeanalizowano dane 9820 pacjentów z potwierdzonym zakażeniem SARS-Cov-2 z włoskiego regionu Wenecji Euganejskiej, w tym 4532 mężczyzn. Wykazano, że przebieg zakażenia COVID-19 u mężczyzn jest cięższy niż u kobiet. Mężczyźni byli częściej hospitalizowani (60%, w porównaniu do 40% kobiet) oraz stanowili większość wśród osób poddanych intensywnej terapii (odpowiednio 78% i 22%). W analizie grupy chorych na nowotwory chorzy na raka gruczołu krokowego otrzymujący ADT lżej przechodzili infekcję SARS-CoV-2 oraz mieli czterokrotnie mniejsze ryzyko zachorowania na COVID-19 w porównaniu do zdrowych mężczyzn oraz pięciokrotnie mniejsze niż pozostali chorzy na nowotwory. Spośród 5273 pacjentów z regionu Wenecji Euganejskiej otrzymujących ADT, zakażenie wirusem stwierdzono tylko u czterech i żaden z nich nie zmarł z tego powodu. Autorzy badania sugerują, że cięższy przebieg zakażenia COVID-19 u mężczyzn może być związany z działaniem androgenów, a zastosowanie ich inhibitorów może zmniejszyć nasilenie objawów wirusa SARS-Cov-2, jednak temat ten wymaga dalszych badań.

www.annalsofoncology.org

punkt 4. Osoby po leczeniu onkologicznym częściej sięgają po e-papierosy

W JAMA Oncology opublikowano raport oceniający częstość stosowania e-papierosów wśród osób po leczeniu onkologicznym. Badacze wykorzystali wyniki telefonicznej ankiety (2018 Behavioral Risk Factor Surveillance System, BRFSS), przeprowadzonej na blisko 55 tys. osób w wieku 18-39 lat. 2,1% badanych przebyło leczenie onkologiczne. W ankiecie pytano o stosowanie e-papierosów w przeszłości i obecnie. Okazało się, że e-papierosy stosowali najczęściej mężczyźni, osoby rasy białej oraz osoby po leczeniu onkologicznym. Blisko połowa chorych po leczeniu onkologicznym używała w przeszłości e-papierosów, a jedna czwarta kontynuowała ich stosowanie po rozpoznaniu nowotworu. Grupa ta nieco częściej, w porównaniu do osób bez obciążającego wywiadu, pozostawała uzależniona (odpowiednio 31,3% i 26,9%).

jamanetwork.com/journals/jamaoncology

punkt 5. Mammografia zmniejsza ryzyko wystąpienia zaawansowanego raka piersi

Mammografia jest badaniem przesiewowym w kierunku raka piersi. W wyselekcjonowanej populacji zmniejsza umieralność z powodu tego nowotworu. Głównym argumentem jej przeciwników jest udowodniona wykrywalność wczesnych raków, które być może pozostałyby „nieme” w ciągu życia kobiety i nigdy nie wymagałyby leczenia. W Cancer opublikowano wyniki szwedzkiego badania na grupie ponad pół miliona kobiet (ok. 30% populacji kwalifikującej się do przesiewowej mammografii), stanowiące istotny głos w tej dyskusji. Stwierdzono, że skrining mammograficzny zmniejsza w ciągu 10 lat ryzyko zgonu z powodu raka piersi o 41%, a ryzyko wystąpienia zaawansowanego nowotworu o 25%. Według komentatorów badania to właśnie m.in. zmniejszenie odsetka raków rozpoznawanych w zaawansowanym stadium przekłada się na zmniejszenie umieralności, nawet w dobie nowoczesnych onkologicznych terapii. Wyniki te można ekstrapolować na populacje o podobnej epidemiologii i demografii raka piersi, tj. zachodnioeuropejską, północnoamerykańską i australijską. Szwedzki program mammografii obejmuje badania co 18 miesięcy dla kobiet w wieku 40-54 lat, a następnie co 24 miesiące do 69. roku życia (w Polsce badanie wykonuje się w odstępach dwuletnich u kobiet pomiędzy 50. a 69. rokiem życia).

acsjournals.onlinelibrary.wiley.com

punkt 6. Wysokie ceny leków onkologicznych nie odzwierciedlają ich klinicznej wartości

Leki onkologiczne należą do najdroższych na świecie. Cena tych leków stanowi poważne obciążenie budżetów państw i chorych, wielokrotnie ograniczając ich dostępność. W związku z podnoszonymi głosami o nieadekwatności ceny do klinicznego zysku, największe towarzystwa onkologii klinicznej - amerykańskie (American Society of Clinical Oncology, ASCO) i europejskie (European Society of Medical Oncology, ESMO) stworzyły algorytmy oceny wartości leku, uwzględniające m.in. kliniczny zysk, toksyczność i koszt. Artykuł opublikowany w Lancet Oncology użył powyższych algorytmów do oceny korelacji pomiędzy kliniczną wartością leków a ich ceną w Stanach Zjednoczonych i czterech europejskich krajach (Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemczech i Francji). Ocenie poddano leki stosowane w terapii nowotworów litych u osób dorosłych, zaakceptowane przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) w latach 2009-2017 oraz przez Europejską Agencję Leków (European Medicines Agency, EMA) do 1. września 2019 roku. Mediana kosztu miesięcznej terapii była najwyższa w USA (13179 $), a najniższa we Francji (4866 $). Analiza 46 leków onkologicznych nie wykazała istotnych statystycznie różnic w cenie leków o wysokiej i niskiej klinicznej skuteczności. Przykładowo, stosowany w terapii raka gruczołu krokowego kabazytaksel otrzymał niższe noty klinicznej wartości niż stosowany w tej samej grupie chorych abirateron. Cena pierwszego z nich, w zależności od rynku, była porównywalna (USA, Niemcy) lub wyższa (Wielka Brytania, Szwajcaria). Jedynym krajem, w którym stwierdzono istotną zależność pomiędzy miesięcznym kosztem terapii a skutecznością leku (przy użyciu algorytmu ASCO) okazałą się Francja. W pozostałych przypadkach oraz z użyciem narzędzia ESMO podobnej zależności nie stwierdzono.

www.thelancet.com

punkt 7. Nigdy zbyt późno, by rzucić palenie

Rak płuca jest najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów w Polsce. Najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na ten nowotwór jest palenie papierosów. Szacuje się, że około 90% zachorowań na raka płuca jest spowodowanych właśnie tym nałogiem. W badaniu, które będzie przedstawione podczas tegorocznego wirtualnego kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO, American Society of Clinical Oncology) podjęto analizę, która potwierdza korzyści z zaprzestania palenia papierosów, nawet krótko przed zachorowaniem. Dane pochodziły od prawie 35 tysięcy chorych na raka płuca. W momencie rozpoznania 41% z nich było aktywnymi palaczami papierosów, 41% byłymi palaczami, a 18% nigdy nie paliło. Osoby, które rzuciły palenie papierosów w czasie do 2 lat przed rozpoznaniem raka płuca miały o 12% niższe ryzyko zgonu z jakiegokolwiek powodu niż osoby palące papierosy w chwili rozpoznania. Jeśli okres wolny od nałogu był w zakresie od 2 do 5 lat przed rozpoznaniem, ryzyko malało o 17%, a dla okresu dłuższego niż 5 lat - o 20%. Pozytywny wpływ zaprzestania palenia na całkowite przeżycie nie był zależny od płci, stadium choroby i liczby wypalonych papierosów.

meetinglibrary.asco.org

punkt 8. Kompleksowa opieka geriatryczna poprawia jakość życia u chorych na nowotwory w starszym wieku

Całościowa ocena geriatryczna to wielowymiarowy i wielodyscyplinarny proces diagnostyczny służący do określenia problemów zdrowotnych i funkcjonalnych starszego pacjenta. Ma ona na celu ustalenie priorytetów leczniczo-rehabilitacyjnych i zastosowanie kompleksowej opieki nad chorym. Podczas tegorocznego wirtualnego kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO, American Society of Clinical Oncology) poruszony zostanie temat korzyści wynikających z takiego holistycznego podejścia. W jednym z badań na ten temat poddano analizie jakość życia 154 chorych powyżej 70. roku życia, u których planowano zastosowanie systemowego leczenia przeciwnowotworowego. Chorych przydzielono losowo do dwóch grup. Chorzy w pierwszej grupie korzystali ze standardowego leczenia onkologicznego, a w drugiej - dodatkowo z kompleksowej opieki prowadzonej przez geriatrę. Grupy porównywano na podstawie specjalistycznych kwestionariuszy wypełnianych przez uczestników na początku oraz w 12, 18 i 24 tygodniu badania. Kompleksowa opieka geriatryczna znacząco poprawiała jakość życia pacjentów. Wiązała się też z mniejszą liczbą wizyt na oddziałach ratunkowych oraz mniejszą liczbą hospitalizacji.

meetinglibrary.asco.org

punkt9. Pacjenci często nie informują lekarza o stosowaniu medycyny niekonwencjonalnej

W artykule opublikowanym w JAMA Oncology podjęto temat medycyny komplementarnej i alternatywnych form terapii. Metody te nie są poddane weryfikacji badań klinicznych w związku z tym często mogą mieć tragiczne konsekwencje, szczególnie jeśli chory rezygnuje z konwencjonalnego leczenia. W artykule przeanalizowano ankiety wypełnione przez 3118 osób chorujących lub wyleczonych z nowotworu. Spośród nich 1023 (33,3%) w ciągu ostatnich 12 miesięcy stosowało niekonwencjonalne metody. Najczęściej były to suplementy ziołowe (363 osób) lub chiropraktyka i osteopatia (256 osób). 29 osób stosowało specjalną dietę, 15 homeopatię, a 4 hipnozę. Częstsze korzystanie z działań alternatywnych powiązano z takimi czynnikami jak biała rasa, młodszy wiek i płeć żeńska. Spośród pacjentów korzystających z takich metod 288 (29,3%) nie poinformowało o tym swojego lekarza. 57,4% podało, że lekarz nie zapytał ich o to, 47,4% uznało, że nie jest to informacja istotna dla lekarza 8,5% uważało, że ich lekarz nie był wystarczająco kompetentny, aby rozmawiać z nim o metodach niekonwencjonalnych, 5,7% uzasadniło to brakiem wystarczającej ilości czasu podczas wizyty, a 3,9% obawiało się negatywnej reakcji lekarza.

jamanetwork.com/journals/jamaoncology