punkt1. System Google oparty na sztucznej inteligencji skutecznie wykrywa wczesne nowotwory piersi

Rak piersi rozpoznawany jest u co ósmej kobiety na świecie. Mammografia, badanie przesiewowe w kierunku tego nowotworu, nie jest metodą idealną, m.in. ze względu na trudny do wykluczenia błąd ludzki. Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne (American Cancer Society, ACS) szacuje, że mammografia nie wykrywa 20% nowotworów piersi, a połowa kobiet wykonujących regularnie badania przez 10 lat przynajmniej raz otrzymuje fałszywie dodatni wynik (czyli rozpoznanie nowotworu niepotwierdzone w dalszych badaniach). W Nature opublikowano wyniki badania naukowego przeprowadzonego we współpracy z Google Health. W pierwszym etapie system oparty na sztucznej inteligencji szkolono do interpretowania mammografii „pokazując” mu dziesiątki tysięcy badań. Drugim etapem było porównanie skuteczności tego algorytmu ze skutecznością radiologów w wykrywaniu raka piersi w blisko 30 tys. obrazów mammograficznych. Okazało się, że system sztucznej inteligencji osiągnął podobną do wykwalifikowanych radiologów skuteczność w rozpoznawaniu nowotworów. Charakteryzował go także mniejszy udział wyników fałszywie dodatnich (o 1,2-5,7% w zależności od kraju, w którym przeprowadzono badanie) oraz mniejszy udział wyników fałszywie ujemnych, czyli przeoczenie nowotworu (o 2,7-9,4%).

www.nature.com/articles/s41586-019-1799-6

punkt2. Regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory

W licznych badaniach udowodniono zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka piersi i jelita grubego u osób ćwiczących. Podobny związek wydaje się istnieć również dla innych nowotworów. W nowej meta-analizie oceniono wpływ powszechnie zalecanego poziomu regularnej aktywności fizycznej (2,5-5 godz./ tygodniowo umiarkowanego wysiłku) na ryzyko zachorowania na nowotwory. W badaniu ujęto dziewięć prospektywnych badań kohortowych obejmujących dane ponad 750 tys. osób. Podejmowanie umiarkowanego wysiłku fizycznego istotnie zmniejszało ryzyko zachorowania na nowotwory piersi, jelita grubego, nerek, trzonu macicy, głowy i szyi, wątroby oraz gruczolakoraka przełyku. Graniczną istotność wykazano dla raka żołądka i szpiczaka mnogiego. W przypadku raka jelita grubego i chłoniaków nie-Hodgkina wykazano związek z płcią (redukcja ryzyka zachorowania występowała odpowiednio tylko u mężczyzn i tyko u kobiet). Osiągnięcie zalecanej intensywności wysiłku fizycznego spowodowało obniżenie ryzyka zachorowania na nowotwory piersi o 6-10%, jelita grubego o 8-14% (tylko wśród mężczyzn), trzonu macicy o 10-18%, nerki o 11-17%, wątroby o 18-27%, szpiczaka mnogiego o 14-19% i chłoniaków nie-Hodgkina o 11-18% (tylko wśród kobiet).

ascopubs.org/doi/full/10.1200/JCO.19.02407

punkt3. U osób poniżej 60. roku życia rośnie zachorowalność na nowotwory żołądka

Od pewnego czasu zauważalny jest wzrost zachorowalności na raka żołądka wśród młodych osób. Amerykańscy badacze przyjrzeli się temu zjawisku, analizując bazę Surveillance, Epidemiology and End Results (SEER) z lat 1973-2015. Zebrano informacje o zachorowaniach na nowotwory żołądka wg wieku (20-59 i powyżej 60 lat). Łącznie odnotowano ponad 75 tys. zachorowań, z czego 18,6 tys. wystąpiło u osób młodych. Obserwowany w tej grupie wzrost zachorowalności o 1,5 % rocznie od 1995 roku, wraz z postępującym spadkiem zachorowalności w grupie starszej (o 1,8% rocznie od 1973 r.) spowodował, że osoby poniżej 60 r.ż. stanowią od 2012 r. ponad 30% chorych na nowotwory żołądka. Kolejnym wnioskiem z badania są zauważone różnice w charakterystyce nowotworów w zależności od wieku zachorowań. U osób młodszych częściej występują raki niskozróżnicowane, podtypy sygnetowo-komórkowe lub rozlane (wg klasyfikacji Lauren’a) oraz przerzuty regionalne i/lub odległe już w momencie rozpoznania. Analiza genetyczna wykazała, że nowotwory żołądka w młodym wieku częściej są związane z zakażeniem wirusem Epsteina-Barr oraz wykazują stabilność genomu. Wczesne zachorowania nie wynikają również z narażenia na typowe czynniki ryzyka zachorowania na raka żołądka takie jak palenie papierosów czy picie alkoholu, co utrudnia zapobieganie i wczesne rozpoznanie.

www.surgjournal.com

punkt4. Preparaty witaminowe niekorzystnie wpływają na wyniki leczenia raka piersi

W ostatnich latach pojawiały się doniesienia o niekorzystnym wpływie witamin z grupy antyoksydantów na przebieg choroby nowotworowej. Amerykańscy badacze postanowili przyjrzeć się bliżej temu zjawisku. Analizie poddano dane pochodzące z badania 3. fazy w grupie chorych na raka piersi otrzymujących chemioterapię. Chore pytano o stosowanie suplementów na początku badania i po zakończeniu leczenia. 1134 kobiet wypełniło obie ankiety. 44% z nich deklarowało przyjmowanie preparatu wielowitaminowego, a 17,5% jakiegokolwiek antyoksydantu (witaminy A, C, E, karotenoidów lub koenzymu Q10). Kobiety, które stosowały jakikolwiek antyoksydant na początku i pod koniec leczenia miały o 40% większe ryzyko nawrotu choroby i zgonu z jej powodu. Nie zaobserwowano podobnej zależności w przypadku stosowania suplementów tylko na początku lub tylko na końcu badania. Przyjmowanie preparatów wielowitaminowych bez antyoksydantów lub witaminy D również nie wpływało na wyniki leczenia. Najbardziej zaskakującym wnioskiem okazała się zależność przyjmowania witaminy B12 i żelaza. Kobiety stosujące witaminę B12 miały krótszy czas przeżycia wolnego od nowotworu (hazard ratio, HR = 1.83) oraz przeżycia całkowitego (HR = 2.04). Suplementacja żelaza zwiększała ryzyko wznowy choroby (HR = 1.79) i zgonu. Popularne kwasy tłuszczowe omega-3 pogarszały wyniki w zakresie czasu przeżycia wolnego od choroby (HR = 1.67), ale nie wpływały na czas całkowitego przeżycia.

ascopubs.org

punkt5. Akupunktura zmniejsza nasilenie nowotworowego bólu

Najnowsza meta-analiza dotycząca skuteczności akupunktury w leczeniu nowotworowego bólu objęła 31 badań klinicznych, w tym 17 z randomizacją. W 53% tych badań w grupie kontrolnej stosowano technikę placebo akupunktury. Pomimo znacznej heterogenności analizowanych badań wykazano zmniejszenie nasilenia bólu u osób poddawanych akupunkturze. Dawki leków przeciwbólowych stosowanych równolegle z akupunkturą były istotnie mniejsze niż w grupie osób otrzymujących tylko leczenie farmakologiczne. Autorzy badania zauważają, że pomimo licznych dowodów na skuteczność akupunktury dołączenie tej metody do standardowych metod onkologicznych jest trudne. Główną przyczynę stanowią wysokie koszty terapii i brak refundacji.

amanetwork.com/journals/jamaoncology/fullarticle/2757396

punkt6. Ponad połowa Amerykanów wyleczonych z nowotworu spożywa alkohol

Opublikowane do tej pory badania wykazały, że regularne spożywanie alkoholu może się przyczyniać do rozwoju niektórych nowotworów, a jego spożywanie w czasie leczenia onkologicznego pogarsza wyniki leczenia. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Journal of the National Comprehensive Cancer Network oceniono spożycie alkoholu u osób wyleczonych z choroby nowotworowej. W tym celu przeanalizowano dane z ankiety, prowadzonej w latach 2000-2017 w Stanach Zjednoczonych, zawierającej informację o ilości spożywanego alkoholu. Szacuje się, że 70% populacji ogólnej w tym kraju spożywa alkohol. Spośród ponad 34 tysięcy uczestników ankiety którzy przebyli chorobę nowotworową 56,5% deklarowało się jako osoby spożywające alkohol, z czego 35% spożywało go w większych ilościach niż zdefiniowane przez badaczy umiarkowane spożycie (jeden drink dziennie dla kobiet i dwa dla mężczyzn). Zauważono, że osoby po leczeniu z powodu czerniaka, raka szyjki macicy, raka jądra, oraz rejony głowy i szyi częściej zgłaszały nadużywanie alkoholu w porównaniu do pozostałych osób. Autorzy badania podkreślają, że w społeczeństwie brakuje świadomości na temat niekorzystnego wpływu alkoholu na ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Mimo że osoby wyleczone z nowotworu spożywają go mniej niż osoby z populacji ogólnej, nadal warto uświadamiać ryzyko związane z nadużywaniem alkoholu i zachęcać do ograniczenia jego spożywania.

jnccn.org/view/journals/jnccn/18/1/article-p69.xml

punkt7. Lepsze wyniki w testach na inteligencję u dzieci chorych na nowotwory mózgu poddanych radioterapii protonowej w porównaniu z radioterapią fotonową

Terapia protonowa w porównaniu do radioterapii fotonami umożliwia podanie optymalnej dawki promieniowania w obszarze nowotworu, przy minimalnym narażeniu na promieniowanie zdrowych tkanek. W związku z tym metoda ta jest stosowana przede wszystkim w nowotworach, w których ważna jest ochrona sąsiadujących z nowotworem narządów np. w guzach mózgu, rdzenia kręgowego czy gałki ocznej. W badaniu opublikowanym w Journal of Clinical Oncology oceniono inteligencję u 79 dzieci z rozpoznaniem rdzeniaka zarodkowego (najczęstszy nowotwór ośrodkowego układu nerwowego w tej grupie wiekowej) poddanych radioterapii protonami i fotonami. Grupy były dobrane pod kątem wieku w chwili zachorowania, płci, dawki podanej na mózgowie, poziomu wykształcenia rodziców oraz czasu obserwacji. Wykazano, że dzieci poddane terapii protonowej osiągały lepsze wyniki w testach na inteligencję niż ich rówieśnicy poddani radioterapii fotonami.

Badacze podkreślają, że ich badanie jest prawdopodobnie pierwszym porównaniem wpływu rożnych metod napromieniania mózgowia u dzieci i umacnia pozycję protonoterapii w leczeniu guzów mózgu u dzieci.

ascopubs.org/doi/abs/10.1200/JCO.19.01706

punkt8. Przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia wydłuża średnio o dziesięć lat życie bez chorób przewlekłych

W badaniu opublikowanym w BMJ sprawdzono jaki jest wpływ zdrowego stylu życia na przewidywaną długość życia. W tym celu przeanalizowano dane ponad 110 tysięcy pracowników służby zdrowia z dwóch amerykańskich rejestrów prowadzonych w latach 1980-2014 i 1986-2014. Analizie poddano pięć czynników zdrowego stylu życia: niepalenia papierosów, BMI (Body Mass Index) mieszczący się w przedziale 18,5-24,9, aktywność fizyczną > 30 minut dziennie, umiarkowane spożywanie alkoholu (5-15 g dziennie dla kobiet i 5-30 g dziennie dla mężczyzn) oraz zdrową dietę. Wykazano, że kobiety przestrzegające czterech lub pięciu reguł zdrowego stylu życia mają w wieku 50 lat średnio o 10 lat dłuższy przewidywany czas życia bez m.in. cukrzycy typu 2, chorób układu sercowo-naczyniowego oraz nowotworów, w porównaniu do kobiet nie przestrzegających żadnej z reguł. Dla mężczyzn różnica ta wynosiła 8 lat. Badanie to jest kolejnym potwierdzeniem znaczenia przestrzegania zasad zdrowego stylu życia na zwiększenie szansy na długie i wolne od chorób przewlekłych życie.

www.bmj.com/content/368/bmj.l6669

punkt9. Uszkodzenie słuchu po leczeniu onkologicznym może w istotny sposób wpływać na funkcjonowanie w społeczeństwie

Leczenie onkologiczne powoduje liczne działania niepożądane. Część z nich ustępuje po zakończeniu leczenia, natomiast inne mogą się utrzymywać do końca życia. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Cancer przeprowadzono telefoniczne rozmowy z dwudziestoma czterema osobami z uszkodzeniem słuchu wynikającym z leczenia onkologicznego w młodości. U wszystkich badanych stosowano chemioterapię z udziałem cisplatyny i/lub radioterapię na obszar mózgowia (oba sposoby leczenia mogą prowadzić do uszkodzenia słuchu). W trakcie rozmowy pytano o główne problemy związane z utratą słuchu i sposoby radzenia sobie z nimi. Rozmowy ujawniły trzy główne tematy poruszane przez osoby doświadczające uszkodzenia słuchu po leczeniu onkologicznym. Pierwszym z nich jest poczucie odizolowania od społeczeństwa spowodowane nieefektywnym komunikowaniem się związanym z utratą słuchu. Drugim było oczekiwanie, że onkolodzy powinni lepiej przygotować pacjenta na możliwość utraty słuchu po leczeniu onkologicznym oraz wskazać miejsca, gdzie można zwrócić się o pomoc. Trzecim tematem było stwierdzenie, że dla większości osób wyleczonych z choroby nowotworowej utrata słuchu, mimo trudności które za sobą niesie, nie stanowi w kontekście wyleczenia z choroby aż tak dużego problemu i jest akceptowalnym powikłaniem. Autorzy badania podkreślają, że to na lekarzach onkologach spoczywa obowiązek rzetelnego informowania chorych o możliwych działaniach niepożądanych leczenia onkologicznego, wytłumaczenia im korzyści płynących z zastosowania ototoksycznych terapii, a także wskazania możliwości uzyskania pomocy w razie wystąpienia problemów ze słuchem.

acsjournals.onlinelibrary.wiley.com