div>

punkt 1. Czy domowe testy zastąpią cytologię w wykrywaniu raka szyjki macicy i stanów przednowotworowych?

Podczas kongresu National Cancer Research Institute (NCRI) 2019 Cancer Conference przedstawiono wyniki brytyjskiego badania oceniającego przydatność domowych testów w wykrywaniu raka szyjki macicy i stanów przednowotworowych. W badaniu wzięło udział 600 kobiet po kolposkopii wykonanej z powodu nieprawidłowego wyniku cytologii i/lub dodatniego testu na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus, HPV). Analizie poddano pobrane przez kobiety w domu próbki moczu i wydzieliny z pochwy, oznaczając w nich status HPV oraz poszukując zmian przednowotworowych (cervical intraepithelial neoplasia, CIN3+). Czułość i specyficzność testu w próbkach moczu wyniosła odpowiednio 66% i 72%, a w próbkach wydzieliny z pochwy 71% i 68%. Przedstawione wyniki stanowią podstawę do dalszych prac nad domowymi testami wykrywania raka szyjki macicy. Będą one przydatne w populacji kobiet niezgłaszających się na przesiewowe badania cytologiczne i w krajach, gdzie nie prowadzi się populacyjnych badań przesiewowych.

abstracts.ncri.org.uk

punkt 2. Wydłuża się czas przeżycia całkowitego chorych na nowotwory płuc

Według corocznego raportu Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Płuc (American Lung Association, ALA) w Stanach Zjednoczonych poprawia się wskaźnik pięcioletniego przeżycia całkowitego chorych na nowotwory klatki piersiowej. W 2009 roku wynosił on 17,2%, a w 2019 - 21,7%, co oznacza poprawę o 26% w ciągu dekady. Wciąż istnieją znaczne różnice pomiędzy stanami w zachorowalności i ryzyku zgonu. Wskaźnik zachorowalności wynosi dla USA 59,6/100 000, od 27,1/100 000 w stanie Utah, gdzie jest najniższy, do 92,6/100 000 w stanie Kentucky. Raport udowadnia również istotny wpływ wczesnego rozpoznania na pięcioletnie przeżycie. Jeżeli w momencie rozpoznania nowotwór ograniczony jest do pierwotnej lokalizacji, szanse na pięcioletnie przeżycie wynoszą 57,7%. U osób z przerzutami odległym współczynnik ten wynosi zaledwie 6%. U 21,5% chorych nowotwory klatki piersiowej rozpoznawane są we wczesnych stadiach zaawansowania.

www.lung.org

punkt 3. Wyniki co czwartego badania klinicznego nie są publikowane

Wynik badania klinicznego nie zawsze satysfakcjonuje jego sponsora (szczególnie tzw. badania negatywnego, nie wykazującego skuteczności nowego, testowanego leku). Pomimo potencjalnego znaczenia badania klinicznego, jego wyniki nie zawsze zostają upublicznione. Amerykańscy badacze stworzyli bazę badań klinicznych nad nowotworami płuc zakończonych w latach 2000-2016. Następnie przeszukali medyczne bazy danych poszukując badań, które zostały opublikowane. W przypadku ich braku zwrócili się pisemnie do badaczy z prośbą o potwierdzenie statusu zakończenia badania i publikacji wyniku. Zidentyfikowano 1294 badań klinicznych, z czego 19,8% przerwano przed czasem. Wyniki opublikowano dla 702 z nich (67,6%). Dane kontaktowe uzyskano dla nieco ponad połowy (183) nieopublikowanych badań i poproszono o udzielenie wcześniej wspomnianych informacji. Odpowiedziało 102 badaczy, spośród których 51 potwierdziło publikację wyników, a pozostali potwierdzili jej brak. Ogółem spośród 753 zakończonych planowo badań aż 27,5% nie zostało opublikowanych. Czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo publikacji wyników był akademicki charakter badania, wieloośrodkowość oraz włączenie do niego ponad 500 chorych. W odniesieniu do 256 przerwanych przed czasem badań jako przyczynę zakończenia podawano głównie brak skuteczności testowanej metody (46,5%) oraz jej toksyczność (8,6%). W tej grupie wyniki opublikowano zaledwie w 28,1% badań.

jamanetwork.com/journals

punkt 4. Szczepienie przeciwko rakowi szyjki macicy zmniejsza częstość występowania wirusa HPV w jamie ustnej

Obecność wirusa brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus, HPV) w komórkach szyjki macicy zwiększa ryzyko wystąpienia raka. Podobną zależność wykazano dla jamy ustnej. W cytowanym badaniu od 1259 aktywnych seksualnie dorosłych kobiet pobrano wymazy z jamy ustnej. U 6,2% wykazano obecność materiału genetycznego wirusa HPV (HPV DNA). Dodatni wynik testu dotyczył częściej kobiet, które rozpoczęły współżycie w ostatnich czterech latach. U osób zaszczepionych przeciwko zakażeniu wirusem HPV stwierdzono rzadsze występowanie podtypów HPV-6, HPV-11, HPV-16 i HPV-18. W dobie zwiększonej zachorowalności na nowotwory rejonu głowy i szyi wywołane zakażeniem wirusem HPV, obserwacja ta może być kolejnym argumentem za szczepieniem przeciwko HPV nie tylko dziewcząt, ale i chłopców. Konieczna jest dalsza obserwacja, aby ocenić wpływ szczepienia na ryzyko zachorowania na nowotwór rejonu głowy i szyi.

bit.ly

bit.ly

punkt 5. Kobiety chore na cukrzycę rzadziej zgłaszają się na badania profilaktyczne w kierunku chorób nowotworowych

Przeprowadzone do tej pory badania epidemiologiczne wykazały, że osoby chore na cukrzycę typu 2 mają zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory, co częściowo może wynikać ze wspólnego czynnika ryzyka - otyłości. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Diabetologia przeanalizowano wpływ chorowania na cukrzycę u kobiet na zgłaszalność na badania przesiewowe w kierunku raka piersi, jelita grubego i szyjki macicy. W metaanalizie uwzględniono 37 badań przesiewowych w kierunku tych trzech nowotworów. Wykazano, że pacjentki chore na cukrzycę zgłaszają się na badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy o 24% rzadziej, a w kierunku raka piersi o 17% rzadziej w porównaniu z ogólną populacją. Zjawiska tego nie obserwowano w odniesieniu do badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. Naukowcy przypuszczają, że niższa zgłaszalność na badania przesiewowe może być spowodowana odbywaniem częstych wizyt u wielu specjalistów celem nadzorowania powikłań cukrzycy, takich jak retinopatia, neuropatia czy powikłania neurologiczne.

link.springer.com

punkt 6. Spada zachorowalność na czerniaka wśród młodych Amerykanów

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie JAMA Dermatology przeanalizowano zawarte w rejestrze nowotworów Stanów Zjednoczonych dane dotyczące zachorowań na czerniaka w latach 2001-2015. W tym czasie rozpoznano ponad 900 tys. przypadków inwazyjnego czerniaka. Mimo rosnącego ogólnego trendu zachorowań (z 200 do 229 przypadków na milion osobolat) w grupie nastolatków (10-19 rok życia) i młodych dorosłych (20-29 rok życia), zachorowalność w latach 2006-2015 zmniejszyła się w porównaniu do lat poprzednich. Całkowita liczba przypadków rozpoznanych w tych grupach wiekowych zmalała o 23%. Badacze podkreślają, że ten trend prawdopodobnie jest efektem prozdrowotnych kampanii uświadamiających rodzicom oraz młodym ludziom szkodliwość korzystania z solariów oraz nadmiernego opalania się, a także konieczność stosowania kremów z filtrem chroniącym przed promieniowaniem UVA oraz UVB przy dłuższym przebywaniu na słońcu.

jamanetwork.com/journals

punkt 7. Masaże mogą zmniejszać dolegliwości bólowe w przebiegu obwodowej neuropatii wywołanej chemioterapią

Obwodowa neuropatia występująca w trakcie leczenia niektórymi lekami cytotoksycznymi przejawia się uszkodzeniem nerwów obwodowych, najczęściej dłoni i stóp, z niespecyficznymi dolegliwościami takimi jak piekący ból, drętwienia czy mrowienia. Dolegliwości te z reguły nie reagują na leki przeciwbólowe i nie ma skutecznej metody ich zwalczania. U większości chorych jej objawy zmniejszają się lub całkowicie ustępują po zakończeniu chemioterapii. W badaniu przedstawionym na sympozjum dotyczącym leczenia wspomagającego w onkologii (Supportive Care in Oncology Symposium) przebadano efekt regularnego masażu u chorych z neuropatią. W tym celu 71 pacjentów z obwodową neuropatią co najmniej 6 miesięcy po zakończonym leczeniu oksaliplatyną, paklitakselem lub docetakselem, którzy oceniali swoje dolegliwości bólowe na 3 lub więcej w skali od 0 do 10, przydzielono losowo do 4 grup. Pierwsza miała masaż nóg 3 razy w tygodniu przez 4 tygodnie, a druga 2 razy w tygodniu przez 6 tygodni. Pozostałe dwie grupy stanowiące kontrolę miały masaż głowy, szyi i ramion 3 razy w tygodniu przez 4 tygodnie lub 2 razy w tygodniu przez 6 tygodni. Po 6 tygodniach od zakończenia badania w grupie otrzymującej masaż nóg wykonywany trzy razy w tygodniu wykazano istotne zmniejszenie dolegliwości neuropatycznych (obniżenie odczuwanych dolegliwości o 2,3 punktu na skali bólu). W grupie otrzymującej masaż dwa razy w tygodniu również zaobserwowano tendencję do obniżenia dolegliwości, jednak nie osiągnęła ona znamienności statystycznej.

meetinglibrary.asco.org

punkt 8. Krążące we krwi DNA pochodzenia nowotworowego może być czynnikiem zapowiadającym wznowę raka jelita grubego

U chorych na raka jelita grubego w III stopniu zaawansowania po leczeniu operacyjnym zaleca się uzupełniającą chemioterapię w celu zniszczenia komórek nowotworowych krążących w organizmie. W badaniu opublikowanym w JAMA Oncology sprawdzono, jaki wpływ na czas wolny od nawrotu choroby u pacjentów w III stopniu zaawansowania nowotworu ma obecność krążącego we krwi DNA nowotworowego (circulating tumor DNA – ctDNA). W grupie 96 pacjentów po zabiegu operacyjnym z powodu raka jelita grubego w III stopniu zaawansowania u 20 stwierdzono obecność ctDNA we krwi. Następnie chorym podano uzupełniająca chemioterapię i ponownie oznaczono ctDNA, stwierdzając jego obecność u 15 osób. Zauważono, że trzyletnie przeżycie wolne od nawrotu choroby było istotnie niższe w grupie z dodatnim ctDNA (46% w porównaniu z 76% dla osób z ujemnym wynikiem testu po operacji oraz odpowiednio 30% i 77% po chemioterapii). Naukowcy podkreślają, że ctDNA obecne we krwi po leczeniu operacyjnym może w przyszłości stać się ważnym czynnikiem prognostycznym u chorych na raka jelita grubego.

jamanetwork.com/journals

punkt 9. Prawidłowa analiza danych epidemiologicznych wymaga znajomości szerokiego kontekstu

W artykule opublikowanym w październiku w czasopiśmie New England Journal of Medicine poruszono problem prawidłowej interpretacji danych dotyczących zachorowalności i umieralności na nowotwory. Autorzy badania podkreślają, że aby dobrze zinterpretować krzywe zachorowalności i umieralności trzeba nie tylko orientować się w dziedzinie medycyny, ale również znać kontekst kulturowo-społeczny. Przykładem takim jest rak płuca, którego największy wzrost zachorowań u kobiet przypada na lata 70-90, kiedy to w wyniku walki o równouprawnienie znacznie zwiększyła się liczba palących kobiet. W konsekwencji po kilkunastu latach wzrosła w tej grupie liczba zachorowań na raka płuca. Autorzy artykułu zauważają również, że spadek zachorowalności i umieralności na różne nowotwory wynika często z innych przyczyn np. w przypadku raka szyjki macicy przede wszystkim z powodu wprowadzenia skutecznych badań przesiewowych. W przypadku raka żołądka przyczyną jest mniejsza liczba zakażeń bakterią Helicobacter Pylori, która bytując w żołądku zwiększa ryzyko raka żołądka, oraz upowszechnienie lodówek, a przez to większy dostęp do świeżego pożywienia. Dodatkowo autorzy zauważają, że w przypadku niektórych nowotworów, np. raka gruczołu krokowego czy raka tarczycy, znaczny wzrost zachorowalności, nie pociągający za sobą wzrostu umieralności nie wynika z większej liczby raków tego narządu, ale z lepszej wykrywalności nieistotnych klinicznie nowotworów. Sytuacja taka naraża chorych na niepotrzebny stres i powikłania związane z leczeniem.

www.nejm.org