punkt1. Według amerykańskiej organizacji United States Preventive Services Task Force (USPSTF) decyzja o wykonaniu badań przesiewowych w kierunku raka gruczołu krokowego powinna być podejmowana indywidualnie przez chorego

Według opublikowanych zaleceń USPSTF ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego wśród amerykańskich mężczyzn wynosi 13%, a ryzyko zgonu z tego powodu 2,5%. Wielu chorych nie ma żadnych dolegliwości i gdyby nie przesiewowe badanie swoistego antygenu gruczołu krokowego (prostate specific antigen, PSA), nigdy nie dowiedzieliby się o swojej chorobie. Obecne rekomendacje są aktualizacją wersji z 2012 roku, dokonaną na podstawie analizy najnowszych danych. Mężczyźni w wieku 55-69 lat powinni podjąć indywidualną decyzję o prowadzeniu przesiewowych badań PSA po przedyskutowaniu z lekarzem prowadzącym potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych z tym postępowaniem. Przesiewowe badanie PSA niesie potencjalnie niewielką szansę zmniejszenia ryzyka zgonu z powodu raka gruczołu krokowego przy jednoczesnym istotnym odsetku nadrozpoznań i konieczności leczenia choroby, która nigdy nie dałaby objawów. Jednocześnie podkreśla się działania niepożądane leczenia raka gruczołu krokowego, m.in. nietrzymanie moczu czy zaburzenia erekcji. W trakcie dyskusji lekarz - pacjent należy uwzględnić wywiad rodzinny, narodowość, choroby towarzyszące oraz oczekiwania chorego. Zgodnie z rekomendacjami nie należy wykonywać przesiewowych badań PSA u chorych w wieku 55-69 lat, którzy nie wyrażają takiej chęci, jak również u mężczyzn po 70. roku życia.

jamanetwork.com

punkt2. Wystąpienie niedoczynności tarczycy w przebiegu leczenia inhibitorami kinaz tyrozynowych jest powiązane z dłuższym przeżyciem chorych

Inhibitory kinaz tyrozynowych (tyrosine kinase inhibitor, TKI) są lekami biologicznymi stosowanymi coraz powszechniej m.in. w leczeniu raka płuca, jelita grubego, nowotworów głowy i szyi czy czerniaka. Działania niepożądane związane z ich stosowaniem różnią się znacząco od powikłań klasycznej chemioterapii. Amerykańscy badacze wykazali związek pomiędzy występowaniem niedoczynności tarczycy a dłuższym przeżyciem chorych otrzymujących TKI. Do retrospektywnego badania włączono ponad 500 chorych otrzymujących TKI w latach 2007 - 2017, z powodu nowotworów innych niż rak tarczycy. U 40% chorych w trakcie leczenia doszło do niedoczynność tarczycy. Chorzy spełniający kryteria jawnej niedoczynności (stężenie hormonu tyreotropowego TSH > 10 mIU/L, niskie stężenie wolnej tyroksyny lub konieczność terapii hormonami tarczycy) mieli znamiennie dłuższą medianę czasu przeżycia całkowitego (1643 dni) w porównaniu do osób bez niedoczynności tarczycy (685 dni). Według autorów badania przedstawione wyniki nie są dla nich zaskoczeniem, gdyż wystąpienie niedoczynności tarczycy jest wskaźnikiem efektywności działania TKI na tkanki organizmu, w tym na nowotwór. Co ważne, obserwowany efekt utrzymywał się pomimo stosowania leczenia preparatami hormonów tarczycy.

www.liebertpub.com

punkt3. Kawiarnie w Kalifornii zobowiązane do umieszczenia na sprzedawanej kawie informacji o potencjalnym ryzyku wywołania raka

Na podstawie wyroku sądu w Los Angeles kalifornijskie kawiarnie zostały zobowiązane do umieszczania informacji o zwiększonym ryzyku rozwoju raka związanym ze spożywaniem kawy. W procesie palenia ziaren kawy powstaje akrylamid - substancja zaliczana do karcynogenów, czyli związków rakotwórczych. Według orzekającego sędziego przedstawiciele pozwanych firm, w tym m.in. sieci kawiarni Starbucks, nie wykazali, że zawartość akrylamidu w sprzedawanych kawach nie niesie ze sobą istotnego ryzyka rozwoju raka.

www.medscape.com

punkt4. Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) przez chorych na rozsianego raka nerki powoduje skrócenie czasu przeżycia całkowitego

Niesteroidowe leki przeciwzapalne wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Należą do nich m.in. kwas acetylosalicylowy (Aspiryna) i ibuprofen. W licznych badaniach klinicznych wykazano również ich właściwości przeciwnowotworowe. Według niedawno opublikowanego retrospektywnego badania stosowanie NLPZ przez chorych na rozsianego raka nerki wiąże się jednak ze skróceniem czasu przeżycia całkowitego. Analizą objęto ponad 4700 uczestników badań klinicznych II i III fazy. 10% badanych przyjmowało kwas acetylosalicylowy, 13% inne NLPZ, 1% różne preparaty, natomiast 76% w ogóle nie przyjmowało NLPZ. Czas przeżycia całkowitego i wolnego od progresji różnił się istotnie dla chorych przyjmujących NLPZ inne niż kwas acetylosalicylowy w stosunku do osób ich nieużywających (odpowiednio 11,6 vs 21,1 mies. i 4,6 vs 7,4 mies.). Jak podkreślają autorzy badania, ze względu na jego retrospektywny charakter wyniki końcowe należy traktować bardziej w charakterze hipotezy naukowej, niż definitywnych wniosków.

content.iospress.com

punkt5. Osoby pozostające w związkach małżeńskich zgłaszają się do lekarzy we wcześniejszych stopniach zaawansowania czerniaków

Amerykańscy badacze postanowili przyjrzeć się stopniom miejscowego zaawansowania czerniaka złośliwego w momencie zgłoszenia do lekarza, w zależności od stanu cywilnego chorych. W tym celu przeanalizowali dane ponad 50 tysięcy osób. 69,7% z nich pozostawało w związku małżeńskim, 14,5% było singlami, 7% stanowiły osoby rozwiedzione, a 8,7% było owdowiałych. W najwyższym stopniu zaawansowania miejscowego - T4 zgłaszały się najczęściej osoby owdowiałe (p<0.001). Analiza wieloczynnikowa wykazała, że u singli, osób rozwiedzionych i owdowiałych istotnie częściej nowotwór rozpoznawano w wyższych stopniach zaawansowania niż u chorych pozostający w związkach małżeńskich (p<0.001).

Podobną zależność zauważono w odniesieniu do procedury zwanej biopsją węzła wartowniczego (sentinel lymph node biopsy, SLNB), polegającej na pobraniu węzła chłonnego, do którego spływa chłonka z okolicy czerniaka. SLNB powinna być wykonywana u chorych na czerniaka o grubości nacieku ponad 1 mm. Mniej niż połowa (48,8%) osób owdowiałych miała wykonywaną tę procedurę. Analiza wieloczynnikowa wykazała, że SLNB najczęściej wykonuje się u osób pozostających w związkach małżeńskich. Podsumowując pracę, autorzy badania sugerują uwzględnienie stanu cywilnego chorych w częstości odbywania wizyt kontrolnych oceniających znamiona skórne.

jamanetwork.com

punkt6. Prawie połowa onkologów klinicznych zleca medyczną marihuanę, podczas gdy co trzeci z nich uważa, że posiada do tego wystarczającą wiedzę

Amerykańscy badacze przeprowadzili ankietę dotyczącą wiedzy, przekonań i praktyki stosowania przez onkologów klinicznych medycznej marihuany (MM). 29 stanów USA dopuszcza jej zastosowanie u chorych na nowotwory. Z drugiej strony niewiele badań klinicznych oceniło skuteczność MM w tej grupie chorych, co powoduje brak jednoznacznych wytycznych i zaleceń. Autorzy badania wysłali ankietę do 400 losowo wybranych onkologów klinicznych. Pytania dotyczyły m.in. poruszania kwestii MM z chorymi, zlecania MM, poczucia posiadania pełnej wiedzy do zalecania leczenia MM, skuteczności MM w leczeniu wybranych objawów (np. bólu nowotworowego) czy profilu jej bezpieczeństwa w porównaniu z lekami opioidowymi. 63% lekarzy odpowiedziało na ankietę. 80% z nich rozmawia z chorymi o możliwości terapii MM, a 46% zleca jej stosowanie. Co ciekawe, zaledwie 30% onkologów czuje się wystarczająco poinformowanymi do zalecania leczenia MM. Według 67% MM jest skuteczna w skojarzeniu z klasycznymi lekami w leczeniu bólu nowotworowego. 65% lekarzy uznało MM za co najmniej równie skuteczną co standardowe leczenie u chorych z anoreksją i kacheksją (wyniszczeniem). Przedstawione badanie pokazuje zaskakującą niezgodność pomiędzy poczuciem posiadania wystarczającej wiedzy medycznej a praktyką kliniczną. Ponad połowa onkologów uważa MM za skuteczną w leczeniu wybranych objawów, takich jak ból, zaburzenia łaknienia czy wyniszczenie.

ascopubs.org

punkt7. Pembrolizumab po resekcji czerniaka w III stopniu zaawansowania zmniejsza ryzyko wznowy

Pembrolizumab jest lekiem biologicznym pobudzającym układ odpornościowy do walki z nowotworem. U chorych na zaawansowanego czerniaka wydłuża czas przeżycia bez progresji nowotworu, jak również czas przeżycia całkowitego. W badaniu, którego wyniki opublikowano w New England Journal of Medicine, oceniano skuteczność pembrolizumabu w leczeniu uzupełniającym (czyli po operacji) u chorych poddanych resekcji czerniaka w III stopniu zaawansowania. Ponad tysiąc chorych podzielono pomiędzy dwa ramiona - w pierwszym z nich podawano dożylnie pembrolizumab co 3 tygodnie, w drugim, stanowiącym grupę kontrolną, stosowano placebo. Po średnio 15-miesięcznej obserwacji 75,4% chorych otrzymujących lek nie miało wznowy czerniaka w porównaniu do 61% otrzymujących placebo (p<0.001). Ciężkie działania niepożądane związane z pembrolizumabem wystąpiły u 14,7% badanych, w tym jeden chory zmarł z powodu zapalenia mięśni.

Przedstawione badanie potwierdza skuteczność pembrolizumabu w zapobieganiu wznowy czerniaka u chorych po resekcji nowotworu w III stopniu zaawansowania. Niestety w Polsce obecnie nie ma możliwości zastosowania leku w uzupełniającym leczeniu czerniaka.

www.nejm.org

punkt8. Stosowanie leków antyretrowirusowych u chorych zakażonych ludzkim wirusem niedoboru odporności znacznie obniża ryzyko zachorowań na nowotwory definiujące AIDS

Ludzie zarażeni ludzkim wirusem niedoboru odporności (human immunodeficiency virus; HIV) mają zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory występujące bardzo rzadko w populacji ludzi zdrowych m.in. mięsaka Kaposiego czy pierwotnego chłoniaka ośrodkowego układu nerwowego. Są to tak zwane nowotwory „definiujące AIDS”. Obecnie dzięki dostępności leków antyretrowirusowych znacznie wydłużył się czas przeżycia ludzi zarażonych wirusem HIV. W badaniu opublikowanym w Annals of Internal Medicine oszacowano jak w 2030 roku będzie wyglądać rozkład zachorowań na nowotwory w populacji nosicieli wirusa HIV w Stanach Zjednoczonych. Wyliczono, że do tego czasu 21,4% nosicieli wirusa HIV będzie miało więcej niż 65 lat (w 2010 roku było to 8,4% chorych). Szacuje się, że wraz z rozwojem terapii antyretrowirusowych liczba chorych na nowotwory definiujące AIDS spadnie z 2730 przypadków odnotowanych w 2010 r. do 720 w 2030 r., natomiast w związku z wydłużeniem czasu życia chorych zakażonych HIV wzrośnie liczba pozostałych nowotworów z 5420 w 2010 roku do 5980 w roku 2030. Wydaje się, że rak gruczołu krokowego oraz rak płuca będą do 2030 roku najczęstszymi nowotworami w populacji ludzi zakażonych wirusem HIV.

annals.org

punkt9. Stosowanie witaminy D nie zmniejsza ryzyka zachorowania na raka płuca

Opublikowane do tej pory badania sugerowały możliwość wpływu wysokiego stężenie witaminy D we krwi na zmniejszenie zachorowalności na raka płuca. W badaniu opublikowanym w Annals of Oncology przeanalizowano próbki krwi 5313 chorych na raka płuca, średnio na 5 lat przed rozpoznaniem nowotworu, oraz 5313 z grupy kontrolnej. Nie wykazano, aby wysokie stężenie witaminy D we krwi miało protekcyjny wpływ na zachorowalność na raka płuca niezależnie od płci, wieku chorych, liczby wypalonych papierosów czy typu histologicznego nowotworu. Autorzy badania podkreślają, że jedyną skuteczną metodą ochrony przed rakiem płuca jest niepalenie papierosów.

academic.oup.com

punkt10. Terapia poznawczo-behawioralna oraz akupunktura są skutecznymi metodami walki z bezsennością

Bezsenność jest częstym zaburzeniem, zgłaszanym przez większość chorych w trakcie leczenia onkologicznego oraz osoby wyleczone z nowotworu. Na corocznym spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (American Society of Clinical Oncology, ASCO), które odbędzie się w czerwcu br., zostanie zaprezentowane badanie na temat wpływu terapii poznawczo-behawioralnej bezsenności (cognitive-behavioral therapy for insomnia, CBT-I) oraz akupunktury na zaburzenia snu. 160 osób z rozpoznaną bezsennością wyleczonych z nowotworu przydzielano losowo do dwóch grup. Pierwsza przez 8 tygodni była poddawana akupunkturze, a u drugiej przez taki sam czas stosowano CBT-I (restrykcyjne przestrzeganie snu, kontrolę bodźców, terapię poznawczą, techniki relaksacyjne oraz edukację). Wszyscy chorzy biorący udział w badaniu odczuli istotną klinicznie poprawę jakości snu (średnio o 8,3 punkty w Skali Nasilenia Bezsenności dla akupunktury i o 10,9 dla CBT-I). CBT-I była bardziej skuteczna, szczególnie u chorych z łagodnymi zaburzeniami snu. Autorzy badania podkreślają, że odpowiednia terapia bezsenności nie tylko poprawia jakość snu chorych, ale również przyczynia się do poprawy jakości życia.

meetinglibrary.asco.org

punkt11. Osoby które otrzymały fałszywie dodatni wynik badania przesiewowego w kierunku nowotworu w przyszłości chętniej z nich korzystają

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Cancer poddano analizie 92 405 osób uczestniczących w badaniach przesiewowych na przestrzeni 10 lat pod kątem wpływu otrzymania wyniku fałszywie dodatniego na chęć dalszego w nich udziału. Wykazano, że kobiety, które miały fałszywie dodatni wynik mammografii o 43% częściej niż pozostałe kobiety korzystały w przyszłości z badań przesiewowych w kierunku raka piersi. Dodatkowo zauważono, że kobiety te o 25% częściej korzystały ze skriningu w kierunku raka jelita grubego. Podobną tendencję odnotowano dla mężczyzn z fałszywie dodatnim wynikiem PSA, którzy w kolejnych latach o 22% częściej korzystali z badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego.

onlinelibrary.wiley.com

punkt12. Chorzy na raka wątrobowokomórkowego spowodowanego spożywaniem alkoholu mają gorsze wyniki leczenia

Opublikowane do tej pory badania sugerują, że raki wątrobowokomórkowe (hepatocellular carcinoma; HCC) związane ze spożywaniem alkoholu są wykrywane w późniejszym stadium zaawansowania niż te same nowotwory u osób nie spożywających alkoholu. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Cancer porównano wyniki leczenia raka wątrobowokomórkowego związanego ze spożywaniem alkoholu oraz niezwiązanego z alkoholem. Przebadano łącznie 894 pacjentów ze świeżo rozpoznanym rakiem wątrobowokomórkowym (chorych u których nowotwór związany był zarówno ze spożywaniem alkoholu, jak i z innym czynnikiem ryzyka wykluczono z badania). W czasie pięcioletniej obserwacji średni czas przeżycia dla chorych na HCC związanego ze spożywaniem alkoholu wyniósł 5,7 miesięcy, a dla pozostałych chorych 9,7 miesięcy. W przypadku oceny przeżycia w zależności od zaawansowania nowotworu według klasyfikacji Barcelona Clinic Liver Cancer (BCLC), która uwzględnia zarówno stopień zaawansowania nowotworu, stan ogólny chorego oraz funkcję wątroby, nie zauważono różnic w przeżyciach w obu grupach. Autorzy badania podkreślają, że gorsze wyniki leczenia raka wątrobowokomórkowego u osób spożywających alkohol najpewniej nie wynikają z innej biologii nowotworu, a z jego większego zaawansowania w chwili rozpoznania oraz gorszej wydolności wątroby.

onlinelibrary.wiley.com

punkt13. Krótko działające leki z grupy antagonistów kanałów wapniowych mogą zwiększać ryzyko raka trzustki

Leki z grupy antagonistów kanałów wapniowych są powszechnie stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego. W badaniu zaprezentowanym na American Association for Cancer Research Annual Meeting (AACR) przeanalizowano zależność między stosowaniem leków hipotensyjnych i stężęniem rozpuszczalnego receptora końcowej produkcji zaawansowanej glikacji (sRAGE) a zachorowaniem na raka trzustki. Przebadano 145 551 kobiet w wieku pomenopauzalnym, z których 841 zachorowało na raka trzustki. Wykazano, że chore stosujące leki z grupy krótko działających antagonistów kanałów wapniowych miały większe ryzyko zachorowania na raka trzustki w porównaniu do osób stosujących inne leki hipotensyjne (HR 1,66) oraz w porównaniu do osób nigdy nie stosujących leków hipotensyjnych (HR 1,51). Dodatkowo u chorych stosujących tę grupę leków zauważono zmniejszenie stężenia rozpuszczalnego receptora końcowej produkcji zaawansowanej glikacji (sRAGE). Uważa się, że receptor ten, poprzez wpływ na odpowiedź przeciwzapalną organizmu, obniża ryzyko zachorowania na raka trzustki. Autorzy podkreślają, że zagadnienie to wymaga dalszych badań, gdyż wcześniejsze doniesienia sugerowały możliwości korzystnego wpływu antagonistów kanałów wapniowych na zachorowania na raka trzustki, jednak w badaniach tym nie uwzględniano krótko działających form leków.

www.abstractsonline.com